همایون خسرویدهکردی
ریدلی اسکات هرچند جزو سینماگران دهه ۱۹۸۰ سینمای امریکا محسوب میشود ولی محصول سینمای نوین انگلستان و نهضت واقعگرایی اجتماعی است. او در خانوادهای اهل هنر و عمدتاً سینمایی در لندن پرورش یافته و در مدرسه فیلمسازی این شهر تحصیل کرده و در مقام طراح صحنه در شبکه بیبیسی کار کرده است. تجربیات ارزشمندی در تولید پیامهای بازرگانی ویدئویی دارد. به همین دلیل بستر رشد و پرورش او سینمای انگلستان است. او در دهه ۱۹۸۰ به سینمای امریکا پیوست و با فیلم علمی-تخیلی بلید رانر که اثری نئونوآر و کابوسوار است تحولی اساسی در صنعت سینمای امریکا و جهان پدید آورد. مهاجرت هنرمندان بریتانیایی به امریکا در دهه ۱۹۸۰ متاثر از سیاستهای نئولیبرال بود و با رفتن امثال هیچکاک تفاوتی بنیادی داشت. از نیمه دوم دهه ۱۹۸۰ سینمای انگلستان عملاً در سینمای امریکا حل شد و رنگوبوی تئاتر و ادبیات غنی بریتانیا تقریباً از آن رخت بربست. قبل از پرداختن به آثار و زندگی ریدلی اسکات به گوشههایی از تاریخ سینمای انگلستان اشاره خواهیم کرد.
پیشینه تاریخی
درآمیختگی سینما به عنوان هنر با تئاتر و ادبیات در طول تاریخ سینما گاه اثربخش و گاه مذموم شمرده شده است. تولد هنر سینما و بالندگی آن با اتکا بر اندوختههای ادبی و نمایشی بود ولی همانطور که دیدهاید در نیمه دوم سده بیستم استقلال سینما از تئاتر و ادبیات، پیشانینوشت موجهای نو و خیزشهای هنری پس از جنگ جهانی دوم شد. سینمای انگلستان که در سالهای آغازین با مهندسان و فناورانی مانند ایکرز و پاول زندگی خود را آغاز کرد درواقع در ۱۸۹۶ با جرج آلبرت اسمیت و جیمز ویلیامسون در برایتون به راه افتاد.۱ مکتب برایتون در دهه ۱۹۰۰ با سیسیل هپورث و فیلم مشهورش «نجات یافته به کمک روور» (دزد دریایی) (۱۹۰۵) شهرت یافت.
باری سالت B. Salt) ((متولد ۱۹۳۲) پژوهشگر استرالیاییالاصل انگلیسی که در حال حاضر در مدرسه فیلم لندن مقام استادی دارد، در کتاب سهجلدی خود «سبک فیلم و فناوری: تحلیل و تاریخ» به سراغ فیلمهای تولیدشده در فاصله سالهای ۱۹۰۵ تا ۱۹۱۵ در انگلستان رفته است. در تحلیلی که سالت با دقت فراوان در دهههای ۱۹۹۰ و ۲۰۰۰ در مقالات متعدد بهدست داده؛ این آثار را که اغلب تکحلقهای هستند آثاری نوآورانه که غالباً روایتی دراماتیک دارند، خوانده است. آثار این دوره -که بعدها دوره پیشگامان نامیده شد- معمولاً کمدی و واقعگرا بودهاند و از نظر فنی همانطور که سالت گفته نوآورانه محسوب میشدهاند. دوره میانی و به ویژه دوران پس از جنگ جهانی اول، سینمای انگلستان افول کرد؛ عمدتاً بهرهگیری هالیوود از ادبیات و تئاتر انگلستان بیشتر از خود بریتانیاییها بوده است. در سال ۱۹۲۷ قانون حمایت از تولید داخلی کمابیش موجب محدودیت نمایش آثار امریکایی و تغییر در جایگاه سینمای انگلستان شد.۲